Hiện có đến 90%-95% thanh thiếu niên sau khi cai nghiện trở về địa phương lại tiếp tục tái nghiện. Hành vi tái nghiện này xuất phát từ nhiều nguyên nhân nhưng sâu xa hơn cả là họ đã phải đối mặt với một hàng rào tâm lý vô cùng khó khăn.

Chính định kiến của những người xung quanh đã làm tổn thương tinh thần những người sau cai khiến họ không thể vượt lên chính mình.

Em Trần Văn T. (ngụ Đồng Nai) đã tái nghiện sau ba tháng cai nghiện. Gia đình em cho biết: Sau khi trở về nhà từ trung tâm cai nghiện, em rất tích cực tham gia các công việc của gia đình. Thế nhưng hàng xóm và những người thân quen lại tỏ thái độ không tôn trọng em.

Em đã xin được một chân phụ hồ nhưng khi biết em từng là con nghiện nặng, người chủ dứt khoát không cộng tác với em nữa. Chán nản, em đã nghiện lại cách đây ít ngày.

Kết quả điều tra 200 học viên (từng cai nghiện từ hai lần trở lên, đã trải qua một thời gian tái hòa nhập tại địa phương) của khoa Tâm lý Trường đại học Khoa học xã hội và nhân văn Hà Nội cho thấy thái độ xa lánh, lạnh nhạt của những người xung quanh với người sau cai còn chiếm một tỷ lệ rất lớn (trên 60%) vì họ sợ nguy hiểm đến bản thân cùng gia đình mình.

Một số khác lại có thành kiến với quá khứ của những người từng nghiện và không tin rằng những người sau cai có thể tái hòa nhập cộng đồng. Từ đó, tâm lý tự ti, mặc cảm vốn đeo bám suốt quá trình nghiện và cai nghiện lại trỗi dậy khiến người sau cai dễ bực tức, thất vọng, bất cần, muốn sử dụng lại ma túy, thậm chí muốn tự tử. Trong số 200 học viên trên, đã có hơn 50% muốn được sử dụng lại ma túy.

Ma túy là chất kích thích rất mạnh. Nếu không được giúp đỡ, những người sau cai sẽ tìm đến thuốc và chỉ một lần cũng đủ biến họ thành con nghiện trở lại. Theo chúng tôi, có thể áp dụng các giải pháp sau để giảm thiểu thực trạng này:

- Những người xung quanh nên rộng lòng bao dung; đối xử công bằng, chân thành, không nên tạo ra hàng rào tâm lý bằng những định kiến xã hội. Đừng tạo cho người sau cai sự hụt hẫng về mặt tình cảm.

- Do người sau cai muốn được xã hội thừa nhận và muốn được thiết lập các mối quan hệ nên mọi người không nên dửng dưng, thờ ơ mà cần trò chuyện thân mật, tạo cơ hội cho họ được thể hiện mình.

- Các tổ chức xã hội nên giúp đỡ người sau cai có việc làm vì họ cũng có đủ khả năng đáp ứng yêu cầu công việc như người bình thường.

- Người sau cai cần làm chủ bản thân bằng việc tự kiềm chế trước những thái độ, hành vi không hay của những người xung quanh; cố gắng vươn lên để trở thành người có ích cho xã hội.

- Gia đình là điểm tựa tinh thần quan trọng nhất đối với người sau cai. Gia đình có thể bố trí những công việc phù hợp, thường xuyên để họ có thể quên đi quá khứ; tự tin, vững vàng trước cuộc sống.

Mỗi người hãy sống không chỉ cho bản thân mà còn cho người khác. Cuộc sống có những lúc không như mong muốn nhưng cần biết cách vượt qua. Hãy nỗ lực làm những chiếc phao cứu sinh cho người sắp rơi xuống vực.

NGUYỄN VĂN CÔNG (Giảng viên tâm lý học)/www.phapluattp.vn/